Brusiarnia (2)
IKKN powstał w ramach akcji „N” (jak
nauka), o której mówił Adam SchaffA na Plenum KC PZPR w kwietniu
1949 roku. Tak kończyła się trwająca od 1945 r. „rewolucja łagodna‟, czyli pierwsza
faza komunizacji kultury i nauki w Polsce − celem PZPR było teraz przejęcie pełnej
kontroli nad polską nauką, zwłaszcza nad naukami społecznymi, w tym ekonomią (Hübner
1992, s. 66−67, 832; Bińko 1996, s. 199; Bińko 2001, s. 175).
Szkołę zorganizowano na wzór Instytutu
Czerwonej Profesury, powstałego w 1921 r. w Moskwie, a także na wzór uniwersytetów
w Cambridge i w Oxfordzie. Gmach stał przy Alei Stalina 19 w Warszawie (dziś Aleje
Ujazdowskie 19); naukę rozpoczęto 16 października 1950 roku. Rektorem był Zygmunt
Modzelewski (1900–1954), lecz szkołą, na zlecenie władz partii (Bolesława Bieruta,
Jakuba Bermana, Romana Zambrowskiego), kierował dyrektor, a od 1954 r. rektor, twórca
Instytutu, Adam Schaff. Celem było wychowanie wiernych PZPR wykładowców m.in.
ekonomii dla uczelniB, a także pracowników „frontu ideologicznego”.
Od 1953 r. Instytut mógł nadawać „aspirantom”,
po obronie „pracy kandydackiej”, tytuł „kandydata nauk”. Te wzorowane na radzieckiej
terminologii nazwy z grubsza odpowiadały obecnym „doktorantom”, „pracy
doktorskiej” i „doktorowi”C. W przypadku ekonomii uprawnienia takie
miały tylko SGPiS i SGSZD. W praktyce oznaczało to scentralizowanie decyzji
o naukowych awansach polskich ekonomistów w rękach twórców
nowej, marksistowskiej „ekonomii politycznej”, z
których żaden, jak to ujął Jan Drewnowski, profesor przedwojennej SGH, „nie
miał kwalifikacji akademickich” (Drewnowski
2000, s. 15). W 1949 r. metodami administracyjnymi i policyjnymiE
opanowali oni uczelnie ekonomiczne (Czarny 2014)F.
-----------------------------------------------------
A/ Adam
Schaff (1913–2006), polityk, filozof. Członek PPR i PZPR. W 1935 r. ukończył prawo i ekonomię polityczną na Uniwersytecie
Jana Kazimierza we Lwowie. W 1945 r. ukończył studia filozofii na Uniwersytecie
Moskiewskim, gdzie uzyskał doktorat i habilitację.
B/ W 1949
r., także w ramach akcji „N”, PZPR usunęła z uczelni wielu „burżuazyjnych” profesorów
ekonomii i ich uczniów. Drastycznie brakowało „prawomyślnych” wykładowców
ekonomii z wyższym wykształceniem (Czarny 2014; Hübner 1992, s. 665).
C/ Wprowadzono
je w Ustawie z 15 grudnia 1951 r. o szkolnictwie wyższym i o pracownikach nauki
i w dwóch rozporządzeniach RM z 26 kwietnia 1952 r. (Hübner 1992, s. 660–664).
D/ Zob. uchwała nr 150 RM
z dnia 25 lutego 1953 r., MP, 1953, A-24, poz. 283; por. uchwała nr 1116 RM z
28 listopada 1952 r., MP, 1953, A-1, poz. 12. W
1954 r. prawo nadawania tytułu kandydata nauk uzyskał IER (MP, 1954, nr 92, poz. 1019). Pozawarszawskie WSE czekały na
to do 1955 r. (zob. uchwała RM z 2 lipca 1955 r. w sprawie wykazu szkół
wyższych uprawnionych do nadawania stopnia kandydata nauk, MP z 20 lipca 1955
r., nr 65, poz. 849).
E/ O aresztowaniach ekonomistów akademickich w drugiej połowie lat 40. XX w. piszą m,in.
Danuta Drabińska (Drabińska 1992, s. 129−130) i Jan Drewnowski (Drewnowski
1974, s. 58).
F/ Trzon tej grupy tworzyli doktoranci Edwarda Lipińskiego: Włodzimierz Brus, Bronisław Minc,
Maksymilian Pohorille, Zygmunt Wyrozembski, Józef Zawadzki i Seweryn Żurawicki.
0 Comments:
Prześlij komentarz
<< Home